QIMIZ JÄNE BASQA İŞİMDİKTERDİ İŞETİN IDISQA QAZAQ NEGE “AYAQ” DEYDİ, BİLESİZDER ME?

30 Haziran 2020 / admin / 0 Comments

Bala künimde anamnan “Ayran işken qutılar, ayaq jalagan tutılar”, “Sırlı ayaqtıñ sırı ketse de sını ketpeydi”, “Ası joq altın ayaqtan, ayranı bar tostaq artıq” sındı maqaldar estigende suvsın işetin kese nemese tostagan sındı ädemi sözder turganda ogan nege qazaq ayaq deydi, ayaqqa suvsın işetin ıdıstın ne qatısı bar? dep tañ qalatınmın.

Ötkende bir konferentsiyada Azirbayjandıq bir ğalımnın sözinen keyin bul sözdiñ mağnasın uqqanday boldım. Söytsem bul söz öte keremet, tarıyqı tereñde jaqtan arqaiqalıq söz eken. Bul sözdiñ tüp körkini osıdan keminde 5 mıñ jıl burınğa ketedi eken.

Saq taypaları zamanımızdan burınğı 3-2 mıñ jıldıqtarda tostagan nemese kese ıdıstarınıñ pişinin ayaqqa qusatıp jasaydı eken. Jäne onı “ayaq” dep ataydı eken. Keyin suvsın işetin ıdıstıñ pişini özgerse de, ayaq degen atavı sol qalpında qalıp qoygan.

Munday tujırımdı jasap jäne Azirbayjandagı arkeologiyalıq qazba jumıstarınan tabılgan 5 mıñ jıldıq ayaq sındı tostagandardıñ fotoların körsetip kökeydegi 50 jıldıq surağımdı şeşip bergen Azerbayjandıq proto türkilerdiñ tarıyqı men mädeniyetin zerttevşi belgili galım Prof. Firudin Jalilov.

“Ayaq” atavı köp türki qalqında umıt bolsa da, qazaqtar umıtpay bügin de qoldanıp kele jatqanın bilip qazaq tiliniñ asıl til ekenine qayta bir ret tagı közim jetip töbem bir kökke jetkendey boldı.

Demek türki tarıyqında aşatın jañalıqtar äli köp eken. Bugan közim äbden jetti, äsirese proto türkiler tuvralı. Enşalla vaqıt bolsa bul tuvralı türik galımdarınıñ jaña tabıstarın, tım bolmaganda mazmundarın, qazaq tilinde tärjimalap sizderge tanıstıratın bolarmın.

Firudin mırza sizge mıñ algıs.. Prof. Dr. Abdulvahap Kara