FARABİ DOĞU VE BATI TÜRKLÜĞÜNÜ BİRLEŞTİREN BİR KÖPRÜDÜR

25 Aralık 2016 / admin / 0 Comments

“Farabi Avrasya Çalışmaları”  isimli seminer, 7 Aralık 2016 Çarşamba günü Seyyid Hasan Paşa Medresesi’nde gerçekleştirildi. Toplantının açılış konuşmasını yapan İstanbul Üniversitesi Farabi Avrasya Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin müdürü ve aynı zamanda Arap Dili ve Edebiyatı uzmanı Prof. Dr. Abdullah Kızılcık Farabi Avrasya Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’nin yeni kurulmuş olduğunu ve resmi açılışının ertesi günü yapılacağını ifade etti. Prof. Kızılcık bu merkezin kurulmasına Kazakistan’ın Almatı şehrindeki Farabi Kazak Devlet Üniversitesi’nin ilham verdiğine işaret ederek bu sebeple açılışa Farabi Devlet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Galımkayır Mutanov ve bazı bilim adamlarının katılacağını söyledi.

Daha sonra konuşmasının devamında Prof. Kızılcık “Bu merkezin kurulmasında temel amaç, bilgiyi ürüne çevirmektir. Elde edilen bilgileri konferans, seminer, belgesel haline getirmektir. Bilgi, toprağın altındaki hazine gibidir. Bu tür etkinlikler öğrencilerin toprağın altındaki hazineyi yeryüzüne çıkarır gibi değerli bilgileri üretme konusunda tecrübe kazanmaları açısından önemlidir. Diğer amaç ise; stratejik düşünceyi öğrencilere alıştırabilmektir. Stratejik düşünce, bilgiyi iyi kullanma demektir. Çok bilgi öğrenmek önemlidir ama öğrendiğimiz bilgiyi yararlı hale getirmek daha önemlidir. Türk Dünyası, Arap Dünyası, Balkanlarla ilgili uzmanların yetişmesini sağlamak diğer bir amaçtır. Farabi gibi dünya çapındaki bilim adamlarının yetişmesinde katkıda bulunmaya çalışılmaktadır” dedi.

Bundan sonra kürsüye Kazakistan’dan gelen bilim adamı ve Farabi Kazak Devlet Üniversitesi Farabi Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Jakıpbek Altayev geldi ve Kazakistan’daki Farabi çalışmaları hakkında güzel bir konuşma yaptı. Özetle şunları söyledi: “Öncelikle kıymetli dostlar sizleri selamlıyorum. İstanbul’da bir Avrasya Araştırma Merkezi’nin kurulmasından dolayı mutluyuz. Kazakistan’da Arap yarımadasıyla ilgili araştırmalar XIX. asırın sonu ile XX. asrın başlarında başladı. 1968 yılında Kazakistan’da bir komisyon kuruldu. Önde gelen Kazak ilim adamları bu komisyondaydı. Kazakistan’da Özbekistan sınırlarına yakın olan ve şimdi Otrar olarak geçen Farab şehrinde doğan alim,  ilim tahsilinden sonra Bağdat’ta çalışmaya başlandı daha sonra da Şam’da devam etti.

Ama maalesef XIII. asırda bölgeye hâkim olan Cengiz Han, Farab şehrini yerle bir etti. Zengin kütüphanesi yanıp kül oldu. O şehirden bugün yalnızca kitaplardan bilgiler bulunmaktadır. Değişik söylentilere göre, kütüphanelerdeki kitaplar saklanmış olabilir ama yakıldı olarak biliniyor. Farabi, 70’e yakın lisan biliyordu. Suriye’de devlet başkanı Farabi’ye saygı göstermesinden dolayı el yazmasını çıkarmış, 1994’de Kazakistan bağımsızlığından sonra tekrar araştırma yapılmış ancak şuanda Suriye’de savaş olduğundan dolayı çalışmaların devamından haberimiz bulunmamaktadır. Şunu da belirtmek istiyoruz ki, Farabi sadece Kazak halkının değil bütün Türk dünyasının ortak mirasıdır. Büyük muallimimiz Farabi, aynı zamanda İslam Dünyası’nın da büyük bir değeridir. İstanbul’da bir Farabi Araştırma Merkezi’nin kurulması ve bu değerli ilim adamı üzerine araştırmaların derinleştirilecek olmasından dolayı mutluluk duymaktayız.

1970-1975 yılları arasında Kazakistan ve Rusya’da çok sayıda bilim adamı Farabi‘nin 30-35 kadar eserini Kazakça ve Rusça’ya çevirmiştir. Şuan da Kazakistan’da birçok çeviri mevcuttur. Farabi eserlerinin bazı nüshaları günümüze kaybolmuştur. Şunu da belirtmek isterim ki, Farabi eserlerin bazıları İspanya’da ve Fransa’da bulunmaktadır. Arapçadan Almanca’ya çevrilen eserler sayesinde biz birçok eserlere ulaşmış bulunmaktayız. Saygıdeğer meslektaşlar, Batı dünyası çok eski asırlardan itibaren Farabi eserlerinden yararlanmışlardır. Farabi eserlerinden İspanya’daki nüshalarını Arap bilim adamları yayınlamıştır. Batıların uzay ile ilgili araştırmalarda Farabi’nin eserlerinden yararlandığını biliyoruz. Sovyet zamanındaki baskılardan ötürü Kazakistan’da bazı kitaplar yayınlanmamıştır. Ancak 1974 yılından itibaren bazı eserleri yayınlanmıştır. Bağımsızlıktan sonra Kazakistan Cumhurbaşkanı sayın Nursultan Nazarbayev’in destekleriyle kitap yayımı arttı. Kazakistan’da 1993’de Farabi Araştırma Merkezi açıldı. Özet olarak El-Farabi, Batı ile Doğu arasındaki köprüdür. Biz Kazakistan’da gençlere bu eserleri öğretmek istiyoruz. Kazakistan’da şuanda Farabi Üniversitesi’nde Farabi’nin eserlerinden seçmeli dersler bulunmaktadır. Farabi’yi anlamak için birçok ders veriliyor. Farabi, bütün bilimlerin başındadır. Teşekkürler.”

Konuşmanın ardından katkı yapmak üzere değerli hocamız Prof. Dr. Gülçin Çandarlıoğlu şunları söyledi: “Merhabalar, hepinize hoşgeldiniz diyorum. Özellikle Kazakistan’dan gelen dostlara hoşgeldiniz diyorum. Rektörümüz sayın Prof. Dr. Mahmut Ak’a, Farabi Araştırmaları merkezi burada kurulduğu için. Ben de beş yıl Ulu Türkistan topraklarında görev yaptım. Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türkiye Kazakistan Üniversitesinde 1995-1998 yılları arasında rektörlük yaptım. Türkistan ile Otrar arası çok yakın, oradan gelen öğrencilere ders verdim. Böyle bir merkez kurulmasından dolayı çok memnunum. Herkese selamlarımı ve teşekkürlerimi sunuyorum.”

TRT ve program yapımcısı ve sunucusu Betül Soysal: “Saygıdeğer hocalarımız ve değerli öğrencilerimiz böle bir araştırma merkezinin açılmasına davet edildiğim için çok memnunum. Bir gazeteci ve televizyon programcısı olarak biraz yorum yapmak istiyorum. Tüm dünyada araştırma kuruluşları, sivil kuruluşlar, sosyal çalışmalar çok kıymetli ve değerli çalışmalar olarak gündemde. Sivil toplum kuruluşlarının ürettiği şeyleri biz medyacılar gündeme getirip kamuoyuna yayınlıyoruz.”

Daha sonra Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi, değerli hocam Prof. Dr. Abdulvahap Kara bir konuşma yaparak şunları söyledi: “Bugün burada çok önemli bir toplantıya şahitlik etmekteyiz. Kazakistan’ın değerli ilimadamları, Farabi Kazak Devlet Üniversitesinden değerli hocamız Prof. Jakıpbek Altayev, yine Türkoloji sahasında önemli isimlerden Prof. Dr. Yerden Kazhybek bu toplantı vesilesiyle gelmiş bulunmaktadır. Bundan dolayı Farabi Avrasya Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi’ne teşekkür etmek istiyorum. Günümüzde bu tip çalışmaların artması lazımdır. Biz bazen uluslararası sempozyumlar yapıyoruz. 30-40 bazen 50 ve hatta daha fazla kişi geliyor. Bunlar da yararlı ama bu şekilde seminer çalışmaları da lazımdır. Kazakistan’tan diğer cumhuriyetlerden önemli isimlerin, ilim adamları birer ikişer kişi getirerek bunları doya doya dinlememiz lazımdır. 50-100 kişilik sempozyumda bildirileri sunma için zaman kısıtlamaları nedeniyle sıkıntılar yaşanabiliyor. Dolayısıyla bu tip çalışmalar günümüzde artmasında yarar vardır.

Değerli hocam, müdürüm Prof. Dr. Abdullah Kızılcık’ı bu çalışmaya vesile olduğu için, Kazakistan’ın önemli bilim adamlarını dinlememize vesile olduğu için çok teşekkür ediyorum. Sayın Prof. Jakıpbek, çok önemli bir konuya temas etti. Dediler ki: “Doğu ile Batı’yı birleştirecek köprü Farabi’dir.” Ama buradaki Doğu – Batı, tabi ki Batı Uygarlığı ve Doğu Uygarlığı’dır. Bunun dışında Doğu Türklüğü ile Batı Türklüğünü de birleştirecek olan Farabi’dir. Çünkü Farabi araştırmaları için Kazakistan, Orta Asya çok önemlidir, çünkü buraları Farabi’nin yurdudur. Buna karşılık İstanbul da Türk-İslam Dünyası’nın son asırlardaki kültür ve ilim merkezidir. Burada da Farabi ve felsefesi hakkında çok önemli araştırmalar var. Ama eksik olan şey, bu iki bölgenin ulaştığı sonuçları birleştirememek. Kazaklar ayrı, Kırgızlar ayrı, Özbekler ayrı, Türkiye ayrı araştırıyor. Bunu kolektif bir şekilde araştırmamız lazımdır. Dolayısıyla diyorum ki ben; Farabi ve diğer düşünürler, filozoflar aynı zamanda Türk dünyasını, hattı Türk-İslam dünyasını birleştiren birer ortak değer köprüleridir. Teşekkürler.”

Bundan sonra toplantının ikinci bölümünde Prof. Dr. Erden Kajıbek Türkolojinin aktüel sorunlarını ele aldı. Onu yazımızın ikinci bölümünde ele alacağız.

Buket Kemiksiz
MSGSÜ Tarih Bölümü YL Öğrencisi