Қазақ тәуелсіздігінің үш тұғыры
– Сіз мұстафатанушысыз. Батыс әлемінің Мұстафа Шоқай туралы көзқарасы қалай?
– Жалпы алғанда, Мұстафа Шоқайды батыс әлемі толық біледі деп айта алмаймыз. Негізінен бір ұлттық тұлғаны алдымен туған елі қастерлеп жоғары бағаласа, сонда өзге елдер де құрмет тұтатын болады. Өкінішке орай, қазіргі таңда Мұстафа Шоқайға туған елі Қазақстанда нақты бағасы беріліп отыр деп айта алмаймыз. Кезінде Кеңес Одағы елінің, тіпті, бүкіл Орталық Азияның тәуелсіздігі жолында күрес жүргізген М.Шоқайды халық жауы ретінде көрсетіп, атының аталуына тиым салған еді. Сондықтан Мұстафаның аты Қазақстан тәуелсіздік алғаннан кейін ғана атала бастады. Тәуелсіздік алғанымызға 20 жыл өтсе де, Мұстафа туралы алғашқы халықаралық ғылыми-практикалық конференция осы жылы қараша айында Алматыда өткенін айтсақ, халқының тәуелсіздігі жолында өзін құрбан қылған Шоқайға және оның мұрасына қаншалықты баға беріп отырғанымыз белгілі болды.
Мұстафаның аты қазіргі таңда батыс елдері ішінде Франция мен Түркияда ғана танымал. Осы екі елде оған жоғары баға берілді. Бостандықтар, теңдіктер және бауырластықтар елі атанған Францияда жалпы елінің тәуелсіздігі жөнінде жанқиярлықпен күрес жүргізген азаматтарға үлкен құрмет көрсетіледі. Мұстафа Шоқай мұның сыртында француздар үшін жоғары адамгершілік қасиеттерімен де қастерлі. Өйткені, Мұстафа бір кезде фашистік Германия Францияға қауіп төндіргенде, өзге кеңестік саяси эмигранттар сияқты жан сауғалап АҚШ-қа қашып кетпеген. Ол қиын-қыстау кезде өзіне пана болған Францияға опа көрсетіп, екінші отаны ретінде көрген. Ал Түркия болса, Мұстафаға өресі биік, білімді, білікті зиялы, Түркі дүниесінің қамын ойлаған ұлы саясаткер, сондай-ақ түркі халықтарының игі қасиеттерін бойына сіңірген абзал азамат ретінде сыйлайды.
Kazak Atasozleri (Kril ve Latin Harfli)
|
ТАҢДАУЛЫ ҚАЗАҚ МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРІ Жұздеген қазақ мақал-мәтелдері арасынан өте қызықты және мәнді дегендерді құрастырып қалын интернет көпшілігінің назарына ұсынып отырмыз. Мақал-мәтелдер бізге жол көрсететін маңызды мәдени мұраларымыз болып табылады. Әбдіуақап Қара, Тарих ғылымдарының докторы, Стамбул
Ит – тойған жеріне, Ер – туған жеріне.
Кісі елінде сұлтан болганша, Өз елінде ұлтан бол.
Өз елім – өлең төсегім.
Divan-ı Lügat-it Türk’ü Bulan Ali Emiri Efendi, Ziya Gökalp ve Talat PaşaBüyük dil bilgini `Kaşgarlı Mahmud`’un `Divan-ı Lügat-it Türk` isimli muazzam eseri, 1910’a kadar adi bilinen, fakat kendisi mechul bir eserdi. Diğer bir deyişle, o zamana değin, eserin sadece adı vardı, fakat kendisi ortada yoktu. Eser, bugün bütün dünyada biliniyor, hakkında makale, kitap yazılıyor ve üzerinde tartışmalar yapılıyorsa, bunu büyük kitap aşığı, ilim ve kültür sevdalısı `Ali Emiri Efendi`’ye borçluyuz. Ali Emiri Efendi, Kaşgarlı Mahmud tarafından 1072-1074 yıllarında Bagdat’ta Abbasi Halifesine sunulmak üzere yazılan bu muhteşem eseri, sahaflarda Divan-ı Lügat-it Türk olduğu bilinmeden satılırken, fark etmiş ve satın alarak Türk kültür hayatına kazandırmıştır. Bu sebeple, Ali Emiri Efendi’nin isminin, eserin yazarı Kaşgarlı Mahmud ile birlikte her zaman anılmayı hak ettiğine şüphe yoktur. Bundan dolayı, Divan-ı Lügat it Türk ile ilgili toplantılarda kendisinden bahsetmenin bir vefa borcu olduğu muhakkaktır. Aslında, Ali Emiri’nin kitabı buluşu ve daha sonra yayınlatışı romanlara konu olacak güzellikte ve kültürün, kitabın önemini somut bir biçimde vurgulayacak olgulara haizdir. Ziya Gökalp ve Talat Paşa’nın kitabın yayınlanmasına yaptıkları tiyatral katkı ise çok ilginçtir. Ayrıca Ali Emiri Efendi’nin hayatı, kitaba verilen değerin ve kitap okumaya ayrılan zamanların bir hayli azaldığı günümüzde, sadece gençlere değil, hepimize kitap sevgisi konusunda, örnek teşkil edebilecek ögelere haizdir. KAZAK BEYLER MAHKEMESİ VE İSLAM ÖNCESİ TÜRKLERDE HUKUK SİSTEMİ“Kazak Beyler Mahkemesi – Benzersiz Hukuk Sistemi” Konulu Uluslararası Sempozyumdan İzlenimler 22-23 Mayıs 2008 tarihinde Almatı şehrinde ilginç ve önemli bir uluslararası sempozyuma katıldık. Dünyanın çeşitli ülkelerinden 80 kadar bilim adamının katıldığı sempozyumu Kazakistan Yüksek Mahkemesi ve Parasat Hukuk Şirketi düzenledi. Almatı şehrinin en güzel dinlenme ve sağlık tesisleri olan Aladağ eteklerindeki muhteşem tabiatın içinde yer alan devasa Alatav (Aladağ) Senatoryumu konferans salonunda gerçekleşen sempozyumda Kazak Türklerinin “Biyler Sotı”, yani “Beyler Mahkemesi” çeşitli açılardan ele alındı. Kökü İslam Öncesinde Sakalar, Hunlar, Uygurlar, Türgişler ve Göktürklere kadar uzanan “Beyler Mahkemesi” konusunu Kazakistan Yüksek Mahkemesi’nin düzenlemesi sempozyuma ayrı bir önem kazandırdı. Ayrıca sempozyuma bildiri sunanlar arasında ilim adamları kadar Kazakistan’ın savcı ve hakimlerinin de olması ve seviyeli bildiriler sunması da Kazakistan yargı sisteminin geleceği açısından çok sevindiricidir.
Seçme Kazak AtasözleriТАҢДАУЛЫ ҚАЗАҚ МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕРІ Жұздеген қазақ мақал-мәтелдері арасынан өте қызықты және мәнді дегендерді құрастырып қалын интернет көпшілігінің назарына ұсынып отырмыз. Мақал-мәтелдер бізге жол көрсететін маңызды мәдени мұраларымыз болып табылады. Әбдіуақап Қара, Тарих ғылымдарының докторы, Стамбул Ит – тойған жеріне, Кісі елінде сұлтан болганша, Өз елім – өлең төсегім. Мал конысын іздейді, Ел-елдің бәрі жаксы, Prof. Dr. Nuri Yuce Zeki Velidi Togan’i Anlatiyor 4/4Prof. Dr. Nuri Yuce Zeki Velidi Togan’i Anlatiyor 3/4Prof. Dr. Nuri Yuce Zeki Velidi Togan’i Anlatiyor 2/4Prof. Dr. Nuri Yuce Zeki Velidi Togan’i AnlatiyorProf. Dr. Nuri Yuce Zeki Velidi Togan’i Anlatiyor |