TÜRK DÜNYASININ BÜYÜK KAYBI: Rahmankul Berdibayev (1927 – 3 Nisan 2012)
İlk olarak kendisiyle 1997 senesinde Türkistan’da Hoca Ahmet Yesevi Üniversitesinde görev yaparken tanışmıştım. Türkiye’den gelen hocalar onun için günümüzün Dede Korkut’u diyorlardı. 3 Nisan 2012 tarihinde 85 yaşında vefat ettiğini öğrendim. Mekanik cennet olsun. Çok değerli bir insandı. Onunla tanıştığım, zaman zaman sohbetlerinden istifade edebildiğim için kendimi bahtiyar addediyorum.
Kazak edebiyatı ve kültür araştırılmalarının ulu çınarı olan Berdibayev 1961’de “Bugünkü Kazak Romanındaki Konu Meselesi” hakkında bilim adayı tezi ve 1970’te “Kazak Romanlarının Temel Teorik Meseleleri” konusunda doktora tezini başarıyla savundu.
Edebiyata şiirleriyle adımını atan Berdibayev 1950’li yıllarda edebiyat eleştirmeni olarak tanındı. Edebiyat bilimine 32 kitap ve 1200 makale kazandırdı. Kitapları arasında “Edebiyat ve Hayat”, “Roman ve Zaman”, “Kazak Nesrinde Akran Şahsiyeti”, “Gelenek Eğitimi”, “Masaldan Romana”, “Asırlar Düşüncesi”, “Kazak Tarihi Romanları”, “Yüce Farz”, “Zaman Sazı” ve “Muhtar Zirvesi” meşhurdur.
Onun “Baykal’dan Balkana” isimli eseri Türkiye Türkçesine çevrilerek yayınlanmıştır.
Berdibayev sadece edebiyatçı değil, aynı zamanda bir dava adamı idi. Sovyetler Birliği’nin en katı dönemlerinde Kazak kültürünü cesaretle savunmuştur. Kazakistan’da 1988’de ilk defa nevruz kutlanması onun teklifiyle gerçekleşmiştir. Yine Kazak Türkçesinde eğitim veren okulların çoğaltılması yönündeki başvurularda bulunan aydınlar içinde yer alıyordu.
Kazakistan edebiyat araştırmalarının önemli ismi ve çınarlardan Prof. Dr. Seyit Kaskabasov onun ölümüyle ilgili olarak verdiği demeçte “Rahmankul denilince halkının geleceği ve manevi değerleri için kendisini ateşe atmaktan çekinmeyen bir mücadele adamı akla gelir. 1950’li yıllarda Kazak Türkçesinin resmi statüsünün yükseltilmesi için bayrak açmıştı. Bu yüzden Sovyet makamlarının takibine uğrayıp türlü baskılara maruz kaldı. Kazakların bir çınarı daha devrildi. Güle güle asil ağabey, kıymetli meslektaşım! Mekânın cennet olsun”, – dedi.
Biz de Rahmankul atamıza Allah gani gani rahmet eylesin diyoruz. Seni ne Kazaklar ve ne de Türk Dünyası hiçbir zaman unutmayacaktır.
Abdulvahap Kara