Unutulan Dört Bin Yıllık Türk Zeka Oyunu Mangaladan Türkiye Şampiyonluğu

Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’ne bağlı olarak çalışmalarını sürdüren Gençlik Hizmetleri Dairesi Başkanlığı en eski Türk zekâ ve strateji oyunu olan mangaladan ilk Türkiye Şampiyonasını gerçekleştirdi. 81 ilden mangala şampiyonların katıldığı şampiyonada birinciliği 18 Temmuz 2010 günü Kayseri’den Görkem Gençsoy, ikinciliği Aydın’dan Tolga Sedat Kayhan ve üçüncülüğü Afyonkarahisar’dan Volkan Kılınç aldı.

Geçtiğimiz hafta İstanbul Taksim Gezi Parkında mangaladan Türkiye Şampiyonasının düzenlenmekte olduğunu duyunca hem heyecanlandım ve hem de inanamadım. Çünkü, üç yıl öncesine kadar Türklerin bu en eski oyunu Türkiye’de neredeyse tamamen unutulmuştu.


АЛҒЫСҚА БӨЛЕНГЕН АДНАН МЕНДЕРЕС

(Түркия қазақтарына 60 жыл)

2012 жылы қазақтардың Түркияны қоныстануына 60 жыл толды. Осыған орай Түркиялық қазақтардың өкілдері үстіміздегі жылдың наурыз айында 1950-1960 жылдары басминистрлік қызметін атқарған, белгілі мемлекет қайраткері Аднан Мендерестің Стамбұлдағы кесенесіне барып әруағына тағзым етіп Құран оқыды. Сөйтіп олар түрік халқына деген ризашылықтарын білдірді. Қазақтардың 60 жылдықта Басминистр Аднан Мендерес кесенесіне келіп тағзым етулері кездейсоқ емес еді. Өйткені қазақтарды Түркияға қабылдаған қаулы Мендерес басшылығындағы түрік үкіметінің 1952 жылдың 13 наурыз күнгі жиналысында қабылданған болатын.


ТҰРҒЫТ ӨЗАЛ ЖӘНЕ ТҮРКІ ДҮНИЕСІ

Қазақстанның тәуелсіздігін екі сағат ішінде бірінші болып таныған ел – Түркия. Мұны бүкіл қазақ халқы біледі және Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтан бастап Қазақ елінің бүкіл мемлекет қайраткерлері Түркия мен Қазақстан байланыстары сөз болғанда осы жағдайды еске алып, түрік халқына деген алғыстарын атап өтпей қоймайды.


Расында да бір елдің екінші бір елдің тәуелсіздігін екі сағат ішінде тануы – тарихта бұрын-соңды кездеспеген уақиға. Мұндай тарихи шешімді түрік мемлекет қайраткерлері қандай себептермен алды? Таяуда Стамбұлда түрік тілінде жарық көрген “Тұрғыт Өзал және түркі дүниесі (Түркия – түркі республикалары байланыстары 1983-1993)” атты кітабында белгілі ғалым Әбдіуақап Қара осы және басқа да маңызды мәселелерде Түркияның, әсіресе ол кездегі ел президенті Тұрғыт Өзалдың саясаттары туралы кең тоқталған.


TÜRK DÜNYASININ EN ESKİ ZEKA OYUNU DOKUZ KUMALAK (MANGALA) PANELİNDEN İZLENİMLER

İstanbul Üniversitesi Avrasya Enstitüsünde 15 Aralık 2009 tarihinde Türk Dünyasının En Eski Zeka Oyunu Dokuz Kumalak (Mangala) konulu bir panel gerçekleştirildi.

Panele Kazakistan Dokuz Kumalak Federasyonu Başkan Yardımcısı Maksat Şotayev, Baş Antrenör Aynur Yakupbayeva, Türkiye’de ilk mangala oyunu üreticisi Üç Renk Organizasyonun temsilcisi Serdar Asaf Ceyhun ve bu satırların yazarı konuşmacı olarak katıldı.


«Қараоғлан» фильміндегі қазақтар

Ғаламтордың ең үлкен әлеуметтік желілерінің бірі Facebook деп аталады. Содан Түркия қазақтарының сол елдегі тарихи киноға түскені туралы ақпаратты көзіміз шалып қалды. Фильм сонау 1965 жылы өмірге келген екен. Ғажабы сол, онда әйгілі Мұстафа Өзтүріктің әкесі де ойнапты. Тағы бір қызығы, бізге соңғы он жылдың бедерінде жеткен «Қаражорға» биін қандас­тарымыз 46 жыл бұрын осы фильмде орындапты.Оқиға қалай болып еді? 1965 жылы киноға түскен қандас­тарымызды қазір кім біледі? Міне, осы сұрақтарға жауап алу үшін Ыстамбұлдағы Мимар Синан университетінің профессоры, тарих ғылымдарының докторы Әбдуақап ҚАРАМЕН  тілдесіп, әңгімелеп беруін өтінген едік.


Қазақтың Қаражорға биінің түркі халықтарының ең көне биі екені анықталды

Қазақтың қаражорғасының тарихының 2500 жыл әріде жақтаны, оның шығу төркінінің көне түркілерде, атап айтқанда сақтар, үйсіндер мен ғұндар кезінде екені ортаға шықты. Мұны Қытайдың Гансу өлкесі Қаратау өңірінде 1970ьті жылдарда табылған петроглифтер айғақтауда.

Би билеген адамдардың басындағы шошақ баскиім мен оның төбесіне тағылған үкі де біздің салт-дәстүрге жақын екенін көрсетеді.


Türklerin En Eski Dansı Karajorga 2500 Yıllık Geçmişe Sahip

Kazak Türklerinde yaygın Karajorga dansının tarihinin 2500 sene ötelere, Sakalar ve Hunlar dönemine gittiği Çin’de 1970’li yıllarda bulunan ve 1981’de koruma altına alınan kaya resimlerinden anlaşılıyor. Dans eden insanların başlarındaki sivri uçlu börkler ve börklere takılmış puhu kuşu tüyleri bunların Türk olduklarını gösteriyor.


Stalin Döneminde Kazakistan’da Kolektifleştirme Siyaseti ve Açlık Felaketi

Bir Tarihe Duyarlılık Örneği

19 yaşındaki Rus kızı Tatyana Nevadoskaya doktor olan babası ile birlikte 1930’lı yılların başlarında Almatı’dadır. Bu sebeple, Almatı sokaklarında açlıktan kıvr, anarak ölen insanlara şahit oldu. Bir taraftan gücü yettiğinde onlara yardım etmeye çalıştı. Diğer taraftan o korkunç günleri günlüğüne not etti, kara kalemle resmetti ve hatta bu trajik olaylardan etkilenerek uzunca acıklı bir şiiri de kaleme aldı. Babasının görevi sona erince Rusya’ya döndü.

Nevadoskaya, aradan 47 yıl geçtikten sonra, 1990’da Almatı’ya geldi ve 1933’de Almatı’da tuttuğu günlüğünü, yazdığı şiirini ve resimleri Kazakistan Devlet Arşivi’ne teslim etti. Teslim ederken şu notu vermeyi de ihmal etmedi: “O kış bizim için, özellikle yerli halk için kelimelerle ifade edilemeyecek şiddette bir kış oldu. Ben çok genç ve çok hassastım. Bu yüzden çok acıklı ve tüyleri diken diken edici korkunç olayı, yani açlık ile yokluğu, o zamanlar zavallı ve cahil olan halkın durumunu düşünerek çok ıstırap çektim. Kazakların bugünkü nesilleri açlıktan ölen insanlar, çocuklar ve ihtiyarları, yeryüzünden tamamen silinen ve boş kalan köyleri, bozkırda donanları ve hastalananları unutmasınlar, diyorum.”


ТӘУЕЛСІЗДІК ҺӘМ КОММУНИЗМ

Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Түркиядағы ресми сапары кезінде (Қазақ-түрік бизнес форумынан кейін) мынадай тарихи маңызы зор мәлімдеме жасады: «1861 жылы соңғы қазақ ханы өлтірілді. Содан соң біз Ресей патшалығының, сосын Кеңес Одағының отарына айналдық. 150 жыл ішінде қазақтар өздерінің ұлттық салт-дәстүрінен, әдет-ғұрпынан, тілі мен дінінен айырылып қала жаздады. Жаратушының көмегімен 1991 жылы тәуелсіздігімізді жарияладық». Бұл сөз қоғамда қызу талқыға түсіп жатыр. Ұлт-патриоттары бөркін аспанға атып қуанып жатса, Ресеймен арадағы интеграцияны жақтайтын қауымның тіксініп қалғаны анық.Әсіресе, ресейлік бұқаралық ақпарат құралдары отқа май құйып, лаулата түсуде. Бұл мәселе төңірегінде және Кеңес одағы тұсындағы ахуал туралы саясаттанушы Айдос Сарым мен ардагер коммунист Вячеслав Артемьев «Жас қазақ» газетінің редакциясына келіп ой бөлісті.



Kazakistan’da Bağımsızlık mı, Komünizm mi Veya Rusya mı, Türk Dünyası mı Tartışması

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in Ekim ayında Türkiye’ye yaptığı resmi ziyaret sırasında söylediği sözler Kazakistan’da böyle bir tartışma başlattı. Nazarbayev Kazak-Türk İş Forumundan sonra şunları söylemişti: “1861’de son Kazak hanı öldürüldü. Bundan sonra biz Çarlık Rusya’nın, daha sonra SSCB’nin sömürgesi olduk. 150 sene içinde Kazaklar neredeyse milli kültürlerini, adet ve geleneklerini, dinini ve dilini kaybediyordu. Yaradan’ın yardımıyla 1991’de bağımsızlığımızı ilan ettik.” Bu sözler Kazakistan’da hararetli tartışmalara yol açtı. Milliyetçiler bu sözlere güçlü destek verirken, Rusya ile yakınlaşmayı destekleyen gruplar rahatsız oldu. Özellikle Rusya basını yangına körükle giderek bu sözleri provoke etme yoluna gitti. Bu mesele ve Sovyetler Birliği tarihi uzmanı ve siyaset bilimcisi Aydos Sarım ile komünistlerin önde gelenlerinden Vyaçeslav Artemyev “Jas Kazak” (Genç Kazak) gazetesine gelerek düşüncelerini ortaya koydular.