КІТАБЫНЫҢ ТҮРІК ТІЛІНДЕГІ ТҰСАУКЕСЕРІ ТУРАЛЫ ТОЛҒАНЫС
Ер мерейі – ел мерейі. Басшысының мәртебесі биіктеген сайын елдің абыройы да асқақтай береді. Сеулдегі сәтті саммитте жаһандық жетекшілердің көз алдында біздің Елбасымыз әлемдік ауқымда ой толғаған күндері бауырлас түрік жерінде Қазақстан көшбасшысының қадір-қасиетін айшықты аша түсетін тағы бір тағылымды іс-шара ұйымдастырылды: Президент Кеңсесінің бастығы Махмұт Қасымбековтің «Елін сүйген, елі сүйген Елбасы» кітабының түрік тіліндегі басылымының («HALKINI SEVEN, HALKIN SEVDIGI ONDER») тұсаукесері өтті. Оған әлемдегі аса ірі мегаполистердің бірі – Ыстамбұлдың губернаторынан бастап, ұлттық Парламенттің мүшелері, көрнекті ғалымдар, қоғам қайраткерлері қатысты.
Тұсаукесер туралы мақалалар, іс-шарадан түсірілген фотолар таралымы миллион даналық «ZAMAN» газетінен бастап бірқатар белді басылымдарға шықты, елдің басты телеарналарынан сюжеттер көрсетілді. Біз бүгін Түркиядағы танымал ғалым, тарих ғылымдарының докторы, Ыстамбұлдағы Мимар Синан Көркемөнер университетінің профессоры Әбдіуақап Қараның сол жиыннан жазған мақаласын оқырман назарына ұсынып отырмыз.
Қазақ пен түрiктiң тамыры ортақ. Ортақ тамырды ұмытпау, әрi қарай iлiп әкету — бүгiнгi түркi баласының парызы. Бармасаң, көрмесең жат боласың. Күнделiктi барыс-келiс қана емес, мәдениет, ғылым, елтану саласындағы жүйелi байланыс та туыс елмен арадағы алтын көпiр. Осы орайда бүгiнгi түрiк қазiргi қазақ жайында не бiледi, өзiмiздi Түркияда қаншалықты таныттық, аз-кем шолып көрсек.
Қазақстан туралы жекелеген басылымдар мен жинақтарда жарық көрген мақалалар мен энциклопедиялық мәлiметтердi айтпаған күннiң өзiнде, арнайы зерттеу еңбектердiң өзi бiр төбе. Бұларды төртке бөлуге болады.
Түрiк елiнде қазақ халқы турасындағы зерттеу еңбектер бүгiнгi Түркия Республикасы алғаш құрылған кезде-ақ жарық көре бастады. Сол кезеңдегi зерттеулердi нағыз тұщымды еңбектер деуге болады. ХХ ғасырдың 20 жылдарында Түркия Республикасы жарияланған мұғдарда Мұстафа Шоқай мен Зәки Уәлиди өз елiн мұратқа жеткiзу жолындағы күресiн Еуропада жалғастырып, “Түркiстан” және “Яш Түркiстан” журналдарын шығарды. 1929 жылы Зәки Уәлиди қазақтар мен Орталық Азияның өзге де халықтары тарихына қатысты “Түркiстан және оның жаңа тарихы” атты кiтабын жариялады. Содан берi 80 жылдай уақыт өтсе де әлi құнын жоймаған бұл еңбекте бүгiнгi тарихшылар “бас ауыртып” жүрген қазақ тарихының күрделi мәселелерi қамтылды.
«Алаш айнасы» газетi мен Қазақ радиосының бiрлескен жобасы
«Айтөбел» хабарының жазбаша нұсқасы
Авторы: Едiл Анықбай
Хабардың тiкелей толқындағы уақыты: 101 ҒМ, сәрсенбі күні сағат 14:05-15:00
– Қазақстанға қош келіпсіз! Сіздің тұтас Қазақстан туралы айтуыңызға негіз де бар, өйткені тарихшысыз, біздің елмен араласып тұрасыз. Елдің тағдырымен байланыстыра отырып, әңгімемізді балалық шағыңыздан бастасақ…
– Қош көрдік! Түркияда болсақ та, балалық шағымыз қазақ арасында өтті. Қазақ халқының салт-дәстүрі, көшпенді өмірі мәнді болды. Аталарымыз 1930 жылдары Шыңжаңда Баркөл деген жерде өмір сүрген екен. Қытай әкімдерінен қысым күшейіп, Шыңжаң Бейжіңге бағынбай, кейде Сталинге жалтақтап, Ақыт қажы секілді адамдарды өлтіріп, ғұламалардың кітаптарын, Құранды өртейді. Бұл қиын жағдайларға ата-бабаларымыз мойынсұнбаған. Көшпенділердің отырықшы халықтан артықшылығы – атқа мініп, киіз үйін арқалап басқа жаққа кете алады. Аталарымыз да сөйткен. Қалың қытайға қарсы келе алмасын білген соң, олар салт-дәстүрін, тілін, дінін сақтайтын жер іздеп, атқа қонады. Соғыса жүріп, табиғи суықпен, таумен, шөлмен, мәселен, Такла-Макан шөлін кесіп, Гималайдан асып, Үндістан, Пәкістанға жеткен. 1952 жылы тілі бір, діні бір, қандас, туыс деп Түркияға барған. Бұлар Түркияға кездейсоқ бармаған. «Сіздер бізге көшіп келіңіздер, балаларыңызды оқытамыз, ересектерге жұмыс береміз» деген америкалықтардың да ұсынысы болған екен. Бірақ біздің көреген аталарымыз оны қабылдамаған. «Америкаға барсақ, қарнымыз тояр, бірақ ұрпақ жайы не болады?» деп уайымдаған.
Türk musiki ve kültür tarihinde önemli bu buluşu Moğol arkeologları gerçekleştirdi. 2008 yılında buldukları 1500 yıllık sazı önce Moğolların Deve kopuzu dedikleri çalgı zannettiler. Ancak bunun Türk sazı olduğunu ve üstünde runik yazıyla Türkce sözler bulunduğunu fark eden Gumilev Avrasya Üniversitesi Türkoloji ve Etimoloji Araştırmaları Merkezi Müdürü Prof. Dr. Karjavbay Sartkojaulı olmuş.
Geçtiğimiz yıl Ekim ayı sonunda İstanbul’da gerçeklesen “Ötüken’den İstanbul’a Türkçenin 1290 Yılı” isimli uluslararası sempozyum gelen değerli hocamız bunları bana anlatınca doğrusu çok heyecanlandım.
Bu konuda makaleniz var mı, sazın fotoğrafları elinizde mi? diye sormaktan kendimi alamadım. Çünkü iki senelik bu önemli kültür hadisesinden haberimiz yoktu. Amacım hocamızın makalesini resimleriyle birlikte Türkiye’de yayınlayıp Türkiye’deki araştırmacıların haberdar olmasını sağlamaktı.
25 Mart 2012 tarihinde Türk Dünyası Topkapı Kültür Evlerinde Kazak öğrencilerin düzenlediği Nevruz etkinliğine katıldığımda çevreyi gezdim. Orada Türk Cumhuriyetlerinin ve Türk topluluklarının tanıtım evleri vardır. Bundan 5 sene kadar önce açıldığında sadece Kazakistan evi çok güzeldi. İçerisi Kazak el işleri örnekleri, resimleri vs. ile bezenmişti. Diğer cumhuriyetlerinde bir hareket yoktu. Zamanla onlar da buraya önem vermeye başladılar.
Dün Kazakistan konsolosumla birlikte tüm evleri gezerken büyük bir mutlulukla gördüm ki, Azerbaycan, Özbekistan ve Kırgızistan evleri Kazakistan’ı geçmişti. Çok modern ve güzel bir yapı kazandırmışlar.
Konsolosumla bu yarışta tekrar Kazakistan’ı birinci yapmak için karar aldık.
Kazakistan’dan gelen ogrencilerin kurduklari Sana Intelektualdiq Klubi 25 Mart 2012 tarihinde saat 13.00-te Istanbul Topkapi Kultur Evlerinde muzikli Bursa escort bir nevruz senligi duzenliyor.
Ulustin Uli Kuni, yani Ulusun Ulu Gunu sayilan Beylikdüzü escort bu nevruz kutlamasina tum vatandaslar davetlidir.
Boyle guzel organizasyona imza atan Kazak genclerine Bodrum escort tesekkurler.
Mart ayı Türkiye ve Kazakistan ilişkileri için özel bir öneme haizdir. 16 Aralık 1991 tarihinde Kazakistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülke olarak tarihe geçen Türkiye ile Kazakistan 2 Mart 1992 yılında Dışişleri Bakanları Diplomatik ilişkilerin kurulmasına ilişkin Protokolü’nü imzalamışlar ve böylece iki dost ve kardeş ülke arasında ilişkilerin uzun yıllar sonra yeniden başlanması ve canlanmasına vesile olunmuştu. Bu sebeple Mart ayında iki ülke arasındaki ilişkilerin 20. yılını idrak etmekteyiz.
20 yıl zarfında iki ülke arasındaki ilişkiler çok üst düzeylere çıkarak stratejik ortaklık seviyesine ulaşmıştır. Her iki ülke Türk dünyasının da temel direği olmuşlar ve bağımsız Türk Cumhuriyetleri arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi için de önemli çalışmalar yapmaktadırlar.
Bunun dışında Kazakistan ve Türkiye uluslararası platformlarda her zaman birbirlerini destekleyerek işbirliği ve kardeşlik anlamında dünyaya en güzel örneği vermeye devam etmektedir. Bu dünya diplomasi tarihinde benzersiz bir yere sahiptir. Bu meyanda iki ülke Birleşmiş Milletler Teşkilatı, Asya’da İşbirliği ve Güven Artırıcı Tedbirleri Konferansı (AİGK/CICA), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Ekonomik İşbirliği Teşkilatı ve İslam İşbirliği Örgütü gibi uluslararası ve bölgesel teşkilatlar kapsamında aktif bir şekilde işbirliği yapmaktadırlar.
Her sene Nevruz Bayramında konferanslar veririm. Nevruzun tarihçesi, kültürümüzdeki yeri ve önemi, Kazak Türklerinde nasıl kutlandığını anlatır dururum. Konuşmamın sonunda da nevruza sahip çıkılması gerektiğini, bunun için nevruzun zamana uydurulmasının şart olduğunu ifade ederim. Bu konudaki bir iki önerimi de ortaya koyarım.
Bu defa da öyle oldu. Türk Edebiyatı Vakfı 21 Mart 2012 günkü Çarşamba sohbetlerini nevruz konusuna ayırmış. Bizi davet ettiler. Seve seve daveti kabul ettim. “Türk dünyasında Nevruz” konulu toplantıda benden başka konuşmacı olarak Prof. Dr. Şuayip Karakaş, Yrd. Doç. Dr. Hayati Yavuzer, Yrd. Doç. Dr. Mağfiret Yunus ve Yrd. Doç. Dr. Gülzade Tanrıdağlı da vardı.
